De Nederlandsche Bank houdt code oranje aan voor financiële schokken
Amsterdam, maandag, 17 november 2025.
DNB-president Olaf Sleijpen waarschuwt dat financiële schokken onvermijdelijk zijn. De centrale bank ziet risico’s in AI-zeepbels, cyberdreigingen en politieke aanvallen op democratische instituties. Nederlandse banken staan er goed voor, maar kwetsbaarheden liggen onder het oppervlak. Historisch hoge aandelenkoersen en torenhoge overheidsschulden vergroten de onzekerheid verder.
Onzekerheid op niveau van 11 september
De economische onzekerheid staat nu op hetzelfde niveau als net na 11 september 2001 en de coronacrisis [4]. “We hebben sinds lange tijd niet zoveel onzekerheid gezien in de wereld als nu, op allerlei vlakken”, zegt Sleijpen [1]. De risico’s komen uit verschillende hoeken. Amerikaanse aandelenmarkten stegen sinds april met circa 20 procent tot recordstanden [5]. NVIDIA werd eind oktober als eerste beursgenoteerde bedrijf meer dan 5 biljoen dollar waard [1]. Begin juli had de chipmaker nog de grens van 4 biljoen dollar gepasseerd [1]. Sommigen vrezen een AI-zeepbel die de wereldeconomie kan raken [1]. Torenhoge overheidsschulden vormen een ander risico. Frankrijk combineert een begrotingstekort van 5,5 procent met een staatsschuld van 116 procent van het bbp [3][5].
Stablecoins en democratische instituties onder druk
De markt voor stablecoins groeiet snel en overschrijdt nu 300 miljard dollar [2]. Deze crypto’s zijn gekoppeld aan de dollar en gedekt door Amerikaanse staatsobligaties [4]. Als veel partijen tegelijk hun stablecoins willen verkopen, kan dit leiden tot gedwongen verkoop van die obligaties en abrupte schommelingen op financiële markten [2][4]. Politieke aanvallen op democratische instituties vergroten de risico’s verder [4]. DNB verwijst expliciet naar de druk op de Amerikaanse centrale bank om president Trumps beleid uit te voeren in plaats van onafhankelijk te werk te gaan [4]. “Wanneer de onafhankelijkheid van centrale banken in het geding komt, kan dit leiden tot hogere inflatie en meer prijsschommelingen op financiële markten”, waarschuwt DNB [5].
Nederlandse sector weerbaar maar waakzaam
Nederlandse banken hebben sterke kapitaalbuffers en voldoende liquiditeit [2]. Ook verzekeraars en pensioenfondsen staan er goed voor [1][4]. Maar risico’s liggen in de onderlinge verbondenheid tussen banken en niet-bancaire kredietverstrekkers [2]. “Bij code oranje moet je goed opletten als je de weg opgaat en dat zou ook mijn advies zijn aan financiële instellingen”, aldus Sleijpen [4]. DNB roept de sector op zich voor te bereiden op schokken en kwetsbaarheden in kaart te brengen [4]. Meer Europese samenwerking is nodig voor Nederland’s concurrentiepositie [2]. Structurele hervormingen moeten de productiviteitsgroei verhogen door investeringen in kapitaalgoederen, kennis en vaardigheden [2].