Minister-president Schoof eert oorlogsgijzelaars die het Nederlandse poldermodel uitvonden
Sint-Michielsgestel, woensdag, 29 oktober 2025.
In Sint-Michielsgestel vierde Schoof gisteren het 75-jarig jubileum van de SER en 80 jaar Stichting van de Arbeid. De locatie was symbolisch gekozen: kamp Beekvliet, waar tijdens de Tweede Wereldoorlog meer dan duizend prominente Nederlandse gijzelaars zoals Willem Drees en Frits Philips zaten. Terwijl ze gevangen zaten, bedachten deze mannen het overlegmodel dat Nederland groot maakte. Hun gesprekken over wederopbouw vormden de basis voor ons poldermodel. Premier Schermerhorn noemde het destijds ‘krachtcentra van goeden wille’ - een geest van samenwerking die Nederland door crises zoals corona heeft geholpen.
Van oorlogskamp naar overlegmodel
Schoof haalde vandaag Willem Schermerhorn aan, de eerste naoorlogse premier die zelf gevangenzat in Beekvliet [1]. Schermerhorn schreef destijds: ‘er zijn daar krachtcentra van goeden wille gevormd, er is een begrip ontstaan, dat niet voorbestemd is om onder te gaan in het rumoer van deze barre na-oorlogsche periode’ [1]. Die ‘geest van Gestel’ leidde tot de oprichting van de Stichting van de Arbeid in 1945 en de SER vijf jaar later [3]. Het poldermodel dat daaruit ontstond, werkt nog steeds. Denk aan het Akkoord van Wassenaar in de jaren tachtig - slechts één pagina tekst die Nederland uit de economische crisis trok [1].
Koninklijke erkenning voor uniek systeem
Dat dit jubileum belangrijk is, blijkt uit de gasten. Koning Willem-Alexander en demissionair minister Mariëlle Paul waren er ook bij [3]. SER-voorzitter Kim Putters legde uit waarom Beekvliet zo symbolisch is: ‘In Beekvliet kwamen mensen uit verschillende delen van de samenleving samen, ondanks hun verschillen. Ze hebben elkaar geholpen om boven die verschillen uit te stijgen, voor het grotere belang van Nederland’ [3]. Dit georganiseerde sociale overleg tussen werkgevers en werknemers is wereldwijd uniek [1]. De SER en Stichting van de Arbeid speelden ook een cruciale rol tijdens de coronacrisis bij het opstellen van steunpakketten [1].
Van wederopbouw naar AI en klimaat
De SER is flink veranderd sinds 1950. Waar het adviesorgaan eerst vooral over wederopbouw nadacht, gaat het nu over kunstmatige intelligentie, sociale innovatie en brede welvaart [1]. Het motto ‘denkwerk voor draagvlak door dialoog’ blijft echter hetzelfde [1]. Volgens Putters moeten we in 2025 opnieuw ‘handelen in de geest van Gestel’ voor problemen zoals de woningcrisis, arbeidsmarkt en klimaatverandering [3]. Het is belangrijk om niet in eigen bubbels te blijven, maar samen naar het grotere goed te kijken, aldus de SER-voorzitter [3]. Die boodschap klinkt vertrouwd - net als tachtig jaar geleden toen gevangenen hun vrijheid inzetten voor Nederland’s toekomst.