Vier op de tien vmbo-leerlingen kunnen geen simpele tekst schrijven
Nederland, donderdag, 20 november 2025.
Nederlands onderwijs staat voor een dramatische crisis: 17% van alle tweedeklassers kan geen begrijpelijke tekst produceren, maar op vmbo-basis en -kader schiet zelfs 40% tekort. Tienduizenden scholieren dreigen laaggeletterd de school te verlaten. Leraren voelen zich onvoldoende toegerust om schrijfvaardigheid te onderwijzen, terwijl slechts een kwart van de lestijd besteed wordt aan schrijven. De nieuwe kerndoelen vanaf augustus 2026 verplichten scholen eindelijk taalvaardigheid in alle vakken te verankeren.
Onderwijsinspectie slaat alarm over schrijfcrisis
De Onderwijsinspectie heeft voor het eerst landelijk gemeten hoe goed tweedeklassers kunnen schrijven - en de resultaten zijn schrikbarend [1][2]. Van ruim drieduizend onderzochte leerlingen haalt 17 procent niet het basisniveau 1F dat zij aan het einde van de basisschool zouden moeten beheersen [1][2]. “Tienduizenden leerlingen lopen serieus risico om de school te verlaten als laaggeletterd,” waarschuwt Matthijs van den Berg, directeur Kennis van de Onderwijsinspectie [1]. Op vmbo-basis en vmbo-kader is de situatie dramatischer: daar faalt maar liefst 40 procent van de leerlingen [1][2]. Deze scholieren kunnen geen coherente tekst produceren die anderen begrijpen. Denk aan een simpele sollicitatiebrief of een verslag voor school - basale vaardigheden die cruciaal zijn voor hun toekomst op de arbeidsmarkt.
Leraren voelen zich onvoldoende toegerust
Slechts de helft van de 139 ondervraagde Nederlandse docenten voelt zich voldoende voorbereid om goed schrijfonderwijs te geven [1]. Ze hebben behoefte aan bijscholing op het gebied van didactiek en beoordeling, maar tijdgebrek vormt een groot obstakel [1]. Van den Berg benadrukt dat schrijven “veel meer is dan spelling en grammaticaregels toepassen. Het is een manier om gedachten uit te drukken, een boodschap over te brengen, je mening te onderbouwen. Dat heb je overal nodig, de hele dag door” [1]. Gemiddeld wordt slechts een kwart van de Nederlandse lestijd besteed aan schrijven, terwijl lezen veel meer aandacht krijgt [1]. Op slechts een op de vier scholen maken leraren onderling afspraken om de schrijfvaardigheid van leerlingen te verbeteren [1]. Coördinatie tussen docenten Nederlands en vakken zoals geschiedenis of biologie ontbreekt meestal volledig [1].
Nieuwe verplichte aanpak vanaf augustus 2026
De nieuwe, geactualiseerde kerndoelen verplichten scholen vanaf augustus 2026 taalvaardigheid in samenhang aan te bieden en in alle vakken te verankeren [1]. Van den Berg wijst erop dat “lezen, schrijven en spreken elkaar versterken, en een schoolbrede aanpak in alle vakken effectiever is” [1]. Leerlingen schrijven buiten school voornamelijk korte berichten op sociale media - langere teksten waarbij structuur en argumentatie nodig zijn maken zij nauwelijks [1]. Ook de opkomst van AI verandert volgens Van den Berg niets aan het belang van schrijfvaardigheid: je moet goed kunnen schrijven om goede vragen aan een taalmodel te stellen [1]. Deze crisis raakt alle sectoren van de samenleving. Werkgevers klagen nu al over sollicitanten die geen fatsoenlijke brief kunnen schrijven. Zonder drastische maatregelen dreigt een generatie op te groeien die niet kan deelnemen aan de kenniseconomie.