Gebarentolkentekort: stille noodkreet van de dovengemeenschap
Nederland, maandag, 14 oktober 2024.
Doven in Nederland worstelen met een ernstig tekort aan gebarentolken. Dit leidt tot schrijnende situaties, zoals begrafenissen zonder tolk. Met slechts 600 tolken voor 1,5 miljoen doven en slechthorenden, staat de toegankelijkheid van essentiële diensten onder druk.
Belemmeringen in het dagelijks leven
De impact van het tekort aan gebarentolken is groot en raakt de dovengemeenschap op alle fronten. In Nederland zijn er ongeveer 1,5 miljoen mensen die doof of slechthorend zijn, waarvan 30.000 de Nederlandse Gebarentaal als moedertaal hebben. Met slechts 600 beschikbare tolken is het onmogelijk om aan de enorme vraag te voldoen. Jaarlijks ontvangt het UWV meer dan 140.000 verzoeken voor een tolk, maar in 2023 lukte het in 2.200 gevallen niet om een tolk te vinden. Dit betekent dat mensen belangrijke momenten, zoals een begrafenis, een sollicitatiegesprek of een ziekenhuisafspraak, zonder tolk moeten meemaken[1].
De nood bij kwetsbare gebruikers
Vooral kwetsbare gebruikers zoals Lisa van der Mark, die doofblind is, ondervinden grote problemen door het tekort. Lisa heeft tactiele gebarentolken nodig, maar er zijn weinig tolken met deze vaardigheden. ‘De ene keer werd op een workshop op universitair niveau Engels gesproken. De tolk moest dan vertalen naar tactiel. Dat zijn vaardigheden die weinig tolken bezitten,’ vertelt Lisa. Het tekort leidt tot situaties waar twee tolken nodig zijn, maar er vaak maar één beschikbaar is. Hoewel Lisa oplossingsgericht is en in geschreven Nederlands kan communiceren, is dit niet voor iedereen een optie. Voor veel dove mensen is Nederlandse Gebarentaal hun moedertaal, wat een heel andere grammatica heeft dan het Nederlands[1].
Toekomstige uitdagingen en oplossingen
De dovengemeenschap roept op tot dringende maatregelen om de toegankelijkheid van essentiële diensten te waarborgen. ‘Dit mag niet gebeuren, nu niet, en zeker in de toekomst niet,’ zegt Van der Mark. Terwijl automatische spraak-naar-tekstvertaling en AI-ontwikkelingen nog in de kinderschoenen staan, zijn ze nog niet voldoende betrouwbaar voor belangrijke gesprekken. De gemeenschap pleit voor meer investeringen in de opleiding van nieuwe tolken en innovatieve technologische oplossingen om de kloof te dichten. Zonder adequate oplossingen blijft de dovengemeenschap in stilte worstelen met de uitdagingen van het dagelijks leven[1].