Ombudsman start onderzoek naar tien jaar wankelend overheidsbeleid richting boeren
Den Haag, vrijdag, 7 november 2025.
Nationale ombudsman Reinier van Zutphen begint een grootschalig onderzoek naar de betrouwbaarheid van het overheidsbeleid jegens boeren in de afgelopen tien jaar. Hij spreekt van een gebrek aan inlevingsvermogen bij de overheid en wil onderzoeken hoe voortdurend wijzigende wet- en regelgeving boerengezinnen heeft beïnvloed. Van Zutphen bezocht al boeren in vier provincies die allemaal hetzelfde verhaal vertelden: er is geen perspectief. Het onderzoek komt op eigen initiatief van de ombudsman en zal de ervaringen van boeren centraal stellen, met resultaten verwacht in de eerste helft van 2026.
Boeren vertellen overal hetzelfde verhaal van onzekerheid
Van Zutphen bezocht tijdens zijn vooronderzoek boeren in Twente, Zeeland, Noord-Brabant en Drenthe [1]. “Iedere keer vertelden boeren mij hetzelfde: er is gewoonweg geen perspectief”, zegt hij [1]. Die onzekerheid raakt boerengezinnen hard. Een melkveehouder in Valkenswaard kan zijn bedrijf niet overdragen aan zijn zoon omdat niemand weet wat de stikstofmaatregelen gaan betekenen [2]. “De vader wil het bedrijf overdragen aan zijn zoon, maar de waarde van het bedrijf kan niet worden vastgesteld, omdat al zo lang onduidelijk is hoe stikstofmaatregelen hen gaan raken. Er is dus geen financiering voor de overname”, legt Van Zutphen uit [2]. Terwijl boeren wachten op duidelijkheid, stapelen de problemen zich op. Waterschap Rijn en IJssel kondigde deze week aan dat landbouwbedrijven in Gelderland volgend jaar 19.9 procent meer waterschapsbelasting moeten betalen door de aangepaste Waterschapswet [3].
Overheid handelt niet terwijl rechters wel uitspraken doen
Van Zutphen spreekt van een gebrek aan inlevingsvermogen bij de overheid [1][2]. “Als je kijkt naar de relatie tussen boeren en overheid, dan zie je dat overheden zich op afstand hebben geplaatst. Er is vooral heel veel beleid niet”, zegt hij [2]. De ombudsman wijst op een patstelling: rechters doen uitspraken over stikstofmaatregelen, maar de overheid handelt niet [2]. “Ik zou zeggen, wás de overheid maar streng. Nam ze überhaupt maar besluiten! Die uitspraken liggen er. Dan moet je als overheid aan de slag”, aldus Van Zutphen [2]. Hij benadrukt dat hij geen stikstofexpert is, maar wel begrijpt wat de gevolgen zijn van overheidsbesluiten en het uitblijven daarvan [1]. “De boer en zijn gezin betalen nu de prijs van besluiteloosheid” [1].
Onderzoek moet vertrouwen tussen boeren en overheid herstellen
Het onderzoek zal niet alleen de impact van het beleid op boeren in kaart brengen, maar ook aanbevelingen doen om vertrouwen en perspectief te herstellen [1]. Van Zutphen gaat gesprekken voeren met betrokken partijen, zoals het ministerie van Landbouw, provincies, gemeenten, waterschappen, organisaties en banken [1]. De resultaten worden in de eerste helft van 2026 verwacht [1]. Van Zutphen hoopt daarmee bij te dragen aan een overheid die beloftes aan boeren naleeft [1]. Het onderzoek komt op een moment dat de spanningen tussen de agrarische sector en de overheid hoog oplopen [GPT]. Boeren hebben de afgelopen jaren te maken gehad met verplichte reducties van stikstofuitstoot en de afschaffing van extra mestuitrijden binnen Europa [2].