Belarus ruilt 123 politieke gevangenen voor Amerikaanse sanctieverlichting
Minsk, zaterdag, 13 december 2025.
Nobelprijswinnaar Ales Bialiatski en oppositieleider Maria Kolesnikova zijn vrij na een deal tussen dictator Loekasjenko en de VS. Amerika heft kaliumsancties op, terwijl nog duizend politieke gevangenen vastzitten. De tweede grote vrijlating in maanden toont hoe Belarus zijn isolatie probeert te doorbreken voor Trump’s aantreden.
Historische gevangenenruil brengt oppositieleiders vrij
Belarus liet op donderdag 12 december 2025 in één klap 123 politieke gevangenen vrij [1][2]. Onder hen bevonden zich topfiguren als Nobelprijswinnaar Ales Bialiatski, oppositieleider Maria Kolesnikova en politicus Viktor Babariko [1][2][3]. De deal kwam tot stand na gesprekken tussen Amerikaanse gezant John Coale en dictator Aleksandr Loekasjenko [2][3]. Amerika hief in ruil de handelssancties op kalium op - een cruciale inkomstenbron voor Belarus die vorig jaar 176.1 miljoen dollar opleverde [3]. Van de vrijgelaten gevangenen reisden 114 naar Oekraïne en 9 naar Litouwen [1]. Bialiatski kreeg in 2023 een celstraf van 10 jaar wegens belastingontduiking [3], terwijl Kolesnikova in 2021 werd veroordeeld tot elf jaar cel vanwege ‘samenzwering’ [2][3].
Tweede grote vrijlating in maanden toont strategie
Dit is geen eenmalige actie. In september 2025 liet Belarus al 52 politieke gevangenen vrij, waarna Amerika sancties tegen de nationale luchtvaartmaatschappij ophief [1]. Ook in oktober en november werden meer dan veertig opposanten vrijgelaten [1]. Deze golf van vrijlatingen is geen toeval. Loekasjenko, die sinds 1994 aan de macht is [3], probeert zijn internationale isolatie te doorbreken [3]. De timing is veelzeggend: aankomend president Trump noemde Loekasjenko eerder een ‘zeer gerespecteerde’ en ‘krachtige’ president [3]. Oppositieleider Svetlana Tichanovskaja verklapte dat Trump heeft geëist dat alle politieke gevangenen worden vrijgelaten [1]. Ongeveer duizend politieke tegenstanders zitten nog steeds vast [3].
Kaliumhandel cruciaal voor Belarus economie
De opheffing van de kaliumsancties raakt Belarus waar het pijn doet: de portemonnee. Het land verdiende vorig jaar 176.1 miljoen dollar aan deze meststof, en dat bedrag zou in 2032 kunnen stijgen naar 244.9 miljoen dollar [3]. De VS en EU stelden deze sancties in 2022 in vanwege Belarus’ steun aan Russische troepen in Oekraïne [3]. Gezant Coale hoopt dat de overige duizend politieke gevangenen de komende maanden vrijkomen [1]. Tichanovskaja steunt de Amerikaanse aanpak, maar wil dat Europa zijn sancties bewaart voor ‘grotere kwesties’ [1]. Want zoals zij opmerkt: alleen op de dag van de vrijlating werden alweer tien mensen tot extremisten verklaard [1]. De onderdrukking gaat gewoon door.