Amsterdam krijgt een Jiddisch woordenboek om antisemitisme te bestrijden
Amsterdam, dinsdag, 9 december 2025.
De gemeente Amsterdam presenteerde dinsdag een opmerkelijke aanpak tegen het groeiende antisemitisme: naast meer meldingen stimuleren komt er een Amsterdams-Jiddisch woordenboek. Het aantal gemelde antisemitische incidenten steeg van 48 naar 88 in één jaar. Wethouder Meliani erkent dat ‘iedereen ziet dat antisemitisme toeneemt’ in de stad. Het woordenboek moet de eeuwenlange Joodse invloed op Amsterdam onderstrepen. Joodse Amsterdammers voelen zich angstig en onveilig, maar melden discriminatie te weinig. De gemeente wil dat Amsterdammers meer om de 23.000 leden tellende Joodse gemeenschap heen gaan staan door meer ontmoetingen te organiseren.
Meldingen stijgen, maar echte cijfers blijven verborgen
Het meldpunt Discriminatie.nl kreeg in 2024 precies 40 meer meldingen van antisemitisme dan in 2023 in Amsterdam [1]. Dat klinkt als een stijging van 83.333%, maar wethouder Touria Meliani ziet een probleem: de werkelijke omvang blijft onder water [1]. Joodse organisaties zoals het CIDI krijgen veel meer signalen binnen - landelijk steeg hun aantal van 155 in 2022 naar maar liefst 421 in 2023 [1]. De gemeente wil daarom vooral de naamsbekendheid van het meldpunt vergroten bij de 23.000 Joodse Amsterdammers [3]. Want alleen wat gemeld wordt, kan aangepakt worden.
Een woordenboek als cultuurwapen tegen vooroordelen
Het meest opvallende onderdeel van de nieuwe aanpak is een Amsterdams-Jiddisch woordenboek [3]. Dit moet niet alleen de langdurige aanwezigheid van de Joodse gemeenschap onderstrepen, maar ook hun diepgaande invloed op de Amsterdamse taal en cultuur [3]. Denk aan woorden als ‘mazzel’, ‘tof’ en ‘gabber’ - allemaal Jiddische oorsprong [GPT]. De gemeente hoopt dat meer kennis over deze culturele verwevenheid empathie en inlevingsvermogen laat groeien [3]. Daarnaast komen er meer ontmoetingen tussen Joodse en andere Amsterdammers in wijken en op scholen [3].
Budget van kwart miljoen voor 2026
Voor de aanpak trekt Amsterdam 250.000 euro uit in 2026 [1]. Dat is een flinke investering bovenop de 25 miljoen euro die burgemeester Femke Halsema eerder dit jaar aankondigde om het Joodse leven in de stad te versterken, nadat zij excuses had gemaakt voor de rol van Amsterdam tijdens de Tweede Wereldoorlog [1]. De gemeente erkent dat Joodse Amsterdammers zich door negatieve opmerkingen en bedreigingen belemmerd voelen in het uitdragen van hun identiteit [3]. Ze voelen zich vaak angstig en onveilig - een situatie die volgens Meliani iedereen ziet en merkt [1]. De vraag is of een woordenboek en meer meldingen genoeg zijn om deze angst weg te nemen.