asielopvang in crisis: COA worstelt met onmogelijke opdracht
Den Haag, donderdag, 28 november 2024.
Het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) zit klem tussen rechterlijke dwangsommen en praktische beperkingen. Met 12.000 wachtende statushouders, overvolle opvangcentra en een tekort aan reguliere opvangplekken kost de noodopvang nu ruim twee keer zoveel als normale opvang. De organisatie noemt het huidige kabinetsbeleid ‘penny wise, pound foolish’ en vraagt om structurele oplossingen.
Politieke spanningen en financiële uitdagingen
In de Tweede Kamer klinkt kritiek op het kabinetsbeleid dat de opvang van asielzoekers duurder en moeilijker maakt. SP-Kamerlid Van Nispen hekelt de regering voor het nemen van maatregelen die averechts blijken te werken: ‘De regering doet precies het tegenovergestelde van wat er volgens hen nodig is.’ Het COA, onder leiding van Milo Schoenmaker, wijst op de hoge kosten van noodopvang, die gemiddeld €69.400 per bewoner per jaar bedragen, vergeleken met €30.400 voor reguliere opvang[1]. Het schrappen van de spreidingswet door het kabinet, waardoor gemeenten niet langer verplicht zijn opvangcentra te organiseren, bemoeilijkt de situatie verder. Het COA pleit voor voldoende budget om 41.000 reguliere opvangplekken te creëren, waarmee ook de druk op noodopvang kan worden verlicht[1].
Juridische strijd en regionale spanningen
Ter Apel, het enige aanmeldcentrum in Nederland, staat centraal in de juridische strijd tussen het COA en de gemeente Westerwolde. De rechter legde het COA een dwangsom van €50.000 per dag op voor elke overschrijding van de 2.000 asielzoekersgrens, met een maximum van €5 miljoen[1]. Burgemeester Jaap Velema is teleurgesteld in het besluit van het COA om in hoger beroep te gaan. Hij benadrukt dat de overeenkomst met het COA net zo belangrijk is als andere landelijke overeenkomsten. Het COA vindt de rechterlijke eisen onuitvoerbaar en niet bijdragend aan een oplossing voor overvolle opvanglocaties. Ze pleiten voor samenwerking met het Rijk en andere overheden om statushouders sneller te huisvesten, wat ruimte kan creëren voor nieuwe asielzoekers[2].
Oproep tot structurele oplossingen
Met meer dan 12.000 statushouders die wachten op woningen en 30.000 asielzoekers die langer dan zes maanden op een beslissing van de IND wachten, zijn de uitdagingen voor het COA enorm[2]. Ondanks de kritiek en de juridische strijd blijft de moraal binnen het COA opvallend hoog, zoals Schoenmaker opmerkt: ‘Die moreel is nog steeds goed, maar dat komt omdat die niet zit in de Haagse besluitvorming maar in het goed begeleiden van de mensen op de locaties.’ Het COA pleit voor meer betrokkenheid bij de beleidsvorming en waarschuwt voor de versobering van de opvang voor kwetsbare groepen, zoals psychiatrische patiënten. Het kabinet wordt opgeroepen om structurele investeringen te doen die bijdragen aan lange termijnplannen en het terugdringen van wachttijden in de asielprocedure mogelijk maken. Zonder deze investeringen vreest het COA dat de opvangcrisis zal blijven voortduren[1].