Deense spermadonor met kankergen verwekte bijna 200 kinderen terwijl limiet driemaal werd overschreden
Denemarken, woensdag, 10 december 2025.
Een Deense donor met een gevaarlijke TP53-mutatie verwekte 197 kinderen in 14 Europese landen - driemaal meer dan toegestaan. Kinderen die de mutatie erven hebben 80-90% kans op kanker. Tien kinderen kregen al kanker, sommigen stierven jong. Ouders werden vaak te laat gewaarschuwd omdat ziekenhuizen dossiers kwijtraakten of families niet konden bereiken.
Ziekenhuizen verloren dossiers en faalden bij waarschuwing ouders
De chaos rond donor 7069 laat zien hoe slecht het systeem werkt. Céline, een Franse moeder, kreeg haar dochter in 2011 via een Vlaams fertiliteitscentrum [1]. Het ziekenhuis raakte haar dossier kwijt en informeerde haar pas in juni 2025 - anderhalf jaar te laat - over de genetische afwijking [1]. “Het kwam binnen als een bom. Ik begreep er helemaal niets van,” vertelt Céline [1]. Ook Dorte Kellermann uit Denemarken hoorde het nieuws niet van het ziekenhuis, maar van een andere moeder die dezelfde donor had gebruikt [2]. Volgens de Deense autoriteit voor patiëntveiligheid zijn er nog altijd 12 families die de fertiliteitsklinieken niet hebben kunnen bereiken [2]. In België zoeken ziekenhuizen nog naar 3 Franse families [2].
Wettelijke limieten massaal overschreden door gebrek aan controle
De cijfers zijn schokkend: in België verwekte donor 7069 kinderen bij 38 gezinnen, bijna zes keer meer dan de toegestane limiet van 6 gezinnen per donor [2][3]. In Denemarken werden 99 kinderen verwekt, in Spanje 35 [4]. De European Sperm Bank (ESB) verkocht het zaad tussen 2006 en 2023 aan 67 fertiliteitsklinieken in 14 landen [3][4]. Pas in 2024 werd de limiet centraal gecontroleerd - daarvoor konden fertiliteitscentra dit alleen voor zichzelf nagaan [1]. “De wet is een dode letter geworden. Er is geen manier om die te handhaven,” zegt professor rechten Mark Abraham Puig Hernández [2]. De ESB hanteerde tot begin 2025 geen wereldwijde limiet per donor [4].
Kinderen met mutatie hebben 80-90% kans op kanker
De genetische afwijking in het TP53-gen is levensgevaarlijk [3][4]. Kinderen die de mutatie erven hebben 80 tot 90% kans op kanker, vaak al op jonge leeftijd [4]. “We hebben veel kinderen die al kanker hebben ontwikkeld. Sommigen hebben al twee verschillende soorten kanker gekregen en enkelen zijn al op zeer jonge leeftijd gestorven,” zegt genetica Edwige Kasper [2][3]. Tot 20% van de donorsperma bevatte de gevaarlijke mutatie [3]. “Het is een verschrikkelijke diagnose,” stelt professor Clare Turnbull van het Institute of Cancer Research in Londen [3]. De ESB pauzeerde de uitgifte van Kjelds zaad in april 2020 na de eerste kankermelding, maar gaf hem weer vrij na tests [4]. Pas in oktober 2023, na twee nieuwe meldingen, werd de mutatie definitief vastgesteld [4].