Anja Meulenbelt doorbreekt na 79 jaar de mannenclub van de P.C. Hooftprijs
Amsterdam, woensdag, 10 december 2025.
De 80-jarige feminist die Nederland wakker schudde met ‘De schaamte voorbij’ wint als eerste vrouw ooit de P.C. Hooftprijs voor beschouwend proza. Meulenbelt dacht zelf te controversieel te zijn voor de prestigieuze prijs van 60.000 euro. Met meer dan vijftig boeken en een halve eeuw activisme heeft ze van seksualiteit tot Palestine alles bespreekbaar gemaakt. De doorbraak komt op het moment dat haar werk een revival beleeft.
Van marxisme tot feminisme: een leven lang controversieel
Meulenbelt brak in 1976 door met ‘De schaamte voorbij’, een autobiografisch boek over haar ontsnapping uit een gewelddadig huwelijk in de jaren zestig [1]. Het boek viel als water op droog land in een tijd dat feminisme, alleenstaand moederschap en expliciete seks vanuit vrouwelijk perspectief taboe waren [2]. Ze ontwikkelde zich tot maatschappijkritisch activist die samen met een door mannen gedomineerde leeskring ‘Het kapitaal’ van Karl Marx las [1]. Meulenbelt bekritiseerde het ‘directeurenfeminisme’ dat zich richtte op het krijgen van vrouwen in hoge posities, zonder aandacht voor arbeidsomstandigheden van vrouwen die deze directeuren bedienden [1]. In 1985 publiceerde ze ‘De ziekte bestrijden, niet de patiënt’ waarin ze aandacht vroeg voor dwarsverbanden tussen seksisme, racisme en klassisme [1].
Politiek actief tot op hoge leeftijd
Meulenbelt was niet alleen schrijver van meer dan vijftig boeken, maar ook actief als politica in de SP en later bij BIJ1 [1]. Ze verliet de SP in 2014 omdat ze niet reageerden op de Israëlische aanval op Gaza en werd later lijstduwer voor Bij1 [2]. Haar nieuwste boek ‘Ik ben niet van gisteren - memoires, maar dan anders’ behandelt onderwerpen als feminisme, het recht om hoofddoek te dragen, wit privilege, klassenverschil, geweld tegen vrouwen, seksuele diversiteit, kolonialisme en de Gaza-oorlog [2]. Op 80-jarige leeftijd heeft ze geen plannen om te stoppen met schrijven [2].
Historische erkenning voor een strijdbare stem
De P.C. Hooftprijs bestaat sinds 1947 en gaat elk jaar naar een wisselend genre: verhalend proza, beschouwend proza en poëzie [4]. Andere vrouwen kregen de prijs eerder voor poëzie (Astrid Lampe in 2024) en verhalend proza (Marga Minco in 2019 en Astrid Roemer in 2016) [4]. Eerdere winnaars in de categorie beschouwend proza waren onder anderen Tijs Goldschmidt (2023), Maxim Februari (2020) en Bas Heijne (2017) [4]. ‘Dit kan helemaal niet, dat was mijn eerste gedachte, ik ben veel te controversieel voor deze prijs’, reageerde Meulenbelt verbaasd [4]. De jury omschrijft haar voordracht als ‘een bevrijdende eruptie’ die ruimte maakt voor nieuwe mogelijkheden [4]. De uitreiking vindt plaats in mei 2025 [3].