De meester van het gebogen metaal laat een titanium erfenis achter
New York, vrijdag, 5 december 2025.
Frank Gehry overleed vrijdag op 96-jarige leeftijd in zijn huis in Santa Monica aan een luchtwegaandoening. De Canadees-Amerikaanse architect veranderde steden wereldwijd met zijn sculpturale gebouwen van titanium en roestvrij staal. Zijn Guggenheim Museum in Bilbao uit 1997 wordt door experts beschouwd als het belangrijkste bouwwerk sinds 1980 en zorgde voor een complete economische heropleving van de Spaanse stad. Gehry won in 1989 de prestigieuze Pritzker Prize en gold als de beste van alle sterarchitecten. Zijn andere meesterwerken omvatten de Walt Disney Concert Hall in Los Angeles en de Fondation Louis Vuitton in Parijs. De architect begon zijn carrière opvallend in 1978 door zijn eigen huis in Santa Monica te verbouwen met goedkope materialen zoals golfplaat en gaas.
Van Toronto naar wereldfaam via een kettinglink-huis
Gehry werd geboren als Frank Owen Goldberg in Toronto als zoon van Poolse immigranten [4]. In 1947 verhuisde hij naar Los Angeles, waar hij in 1962 zijn eigen architectenbureau opende [4]. Zijn doorbraak kwam pas 16 jaar later op onconventionele wijze. Hij verbouwde zijn eigen Cape Cod-bungalow in Santa Monica door het huis ‘uit elkaar te scheuren en te omhullen met een nieuwe huid van multiplex, golfplaat en kettinglink’ [7]. Dit eigenzinnige ontwerp catapulteerde hem naar de voorgrond van de architectuurwereld [7]. Voor gewone huiseigenaren betekent Gehry’s nalatenschap dat creatief verbouwen met goedkope materialen tot iconische architectuur kan leiden.
Het Bilbao-effect en de geboorte van een superster
Het Guggenheim Museum in Bilbao, geopend in 1997 toen Gehry 68 jaar oud was [1], wordt algemeen beschouwd als zijn meesterwerk. Een expertpanel van Vanity Fair noemde het museum in 2010 ‘het belangrijkste architectuurwerk sinds 1980’ [6]. De vooraanstaande architect Philip Johnson omschreef het als ‘het grootste gebouw van onze tijd’ en Gehry als ‘de grootste architect die we hebben’ [6]. Het museum zorgde niet alleen voor Gehry’s wereldfaam, maar ook voor de economische heropleving van Bilbao [2]. Dit ‘Bilbao-effect’ toont hoe een enkel iconisch gebouw een hele stad kan transformeren - een les voor Nederlandse steden die worstelen met stadsontwikkeling.
De erfenis van titanium en computerontwerp
Gehry was een van de eerste architecten die het potentieel van computergestuurde ontwerpen erkende [2]. Zijn karakteristieke ‘gedurfde en grillige creaties van scheve torens en golvende platen van gebogen metaal’ maakten hem tot een superster in de architectuurwereld [3][4]. Naast Bilbao ontwierp hij de Walt Disney Concert Hall in Los Angeles (2003), de Fondation Louis Vuitton in Parijs (2014) en het Biomuseo in Panama-Stad [1][7]. Tot het laatst bleef Gehry kritisch op de bouwwereld. In 2014 zei hij: ‘In deze wereld waarin we leven, is 98 procent van alles wat vandaag wordt gebouwd en ontworpen pure shit. Er is geen gevoel voor design, geen respect voor de mensheid’ [6]. Zijn overlijden markeert het einde van een tijdperk waarin architecten echte sterren konden worden.