Iran staat in brand terwijl protesten zich verspreiden naar tientallen steden

2025-12-30 buitenland

Teheran, dinsdag, 30 december 2025.
Wat begon als winkeliersprotesten in Teheran tegen de crashende rial is uitgegroeid tot een volksopstand die zich verspreidt naar meer dan twintig Iraanse steden. De munt verloor dramatisch aan waarde - van 800.000 naar 1,4 miljoen rial per dollar in één jaar tijd. Demonstranten scanderen ‘dood aan de dictator’ terwijl veiligheidstroepen traangas inzetten. President Pezeshkian beloofde dialoog maar de centrale bankpresident nam al ontslag. Trump dreigt ondertussen met nieuwe aanvallen als Iran doorgaat met zijn nucleaire programma.

Van economische crisis naar politieke opstand

De economische protesten die zondag 28 december in Teheran begonnen zijn in drie dagen tijd uitgegroeid tot een landelijke politieke opstand [1][5][6]. Demonstranten in Isfahan, Kerman, Qeshm en meer dan twintig andere steden scanderen nu openlijk ‘dood aan de dictator’ - dezelfde leus die weerklonk tijdens de Vrouw Leven Vrijheid-protesten van 2022 [1][5][6]. Studentenorganisaties van de universiteiten Amir Kabir, Beheshti en Teheran hebben opgeroepen zich bij de protesten aan te sluiten [8]. De veiligheidstroepen zetten traangas en verdovingsgranaten in tegen demonstranten die zich verzetten tegen wat begon als winkeliersprotesten maar nu evolueert naar bredere politieke onrust [1][6]. De Revolutionaire Garde heeft een volledige staat van paraatheid afgekondigd in heel Teheran [2].

Economische chaos drijft woede aan

De directe aanleiding voor de protesten blijft de dramatische val van de Iraanse rial, die crashte van ongeveer 800000 rial per dollar een jaar geleden naar 1.400 million rial vandaag - een devaluatie van 75 procent [5][6]. Iran kampt met een inflatie van 42,2 procent in december 2025, terwijl voedselprijzen met 72 procent stegen [4][8]. Voor gewone Iraniërs betekent dit dat een brood dat vorig jaar 8.000 rial kostte nu meer dan 13.000 rial kost. De centrale bankpresident Mohammad Reza Farzin nam maandag 29 december ontslag, wat de chaos nog groter maakte [4][7]. Winkeliers sluiten massaal hun deuren en roepen ‘sluit dicht, sluit dicht’ om andere handelaren aan te moedigen zich bij de staking aan te sluiten [2].

Internationale druk en regime onder vuur

President Masoud Pezeshkian beloofde maandag 29 december dialoog met de demonstranten en gaf opdracht aan de minister van binnenlandse zaken om met protestvertegenwoordigers te praten [4][5][8]. Maar de woede richt zich steeds meer tegen het politieke systeem zelf. US-president Donald Trump stapelde de druk op door te dreigen met militaire aanvallen als Iran doorgaat met zijn nucleaire programma: ‘Hun economie is kapot, ze hebben enorme inflatie’ [5]. Ondertussen verscheen er een bericht op een Farsi-taalaccounts gelinkt aan de Mossad dat Iraniërs opriep de straat op te gaan: ‘Kom samen naar de straten. Het is tijd’ [7]. De protesten breiden zich uit van lokale markten naar universiteitscampussen, wat doet denken aan 2022 toen studentenprotesten het regime wekenlang in het defensief drongen [1][5][8].

Bronnen

Iran protesten economische crisis