AI-chatbots adviseren acht op de tien keer PVV of GroenLinks-PvdA bij Nederlandse verkiezingen
Nederland, dinsdag, 21 oktober 2025.
De Autoriteit Persoonsgegevens ontdekte dat AI-chatbots zoals ChatGPT systematisch dezelfde twee partijen aanbevelen, ongeacht wat kiezers invoeren. In 56% van alle testvragen kwam PVV of GroenLinks-PvdA bovenaan. Andere partijen zoals D66, VVD en CDA verschenen nauwelijks, zelfs niet wanneer gebruikers exact hun standpunten intypten. Een op de tien Nederlanders gebruikt deze bots voor stemhulp bij de verkiezingen van 29 oktober. De toezichthouder waarschuwt dat dit de democratische integriteit bedreigt.
Chatbots falen spectaculair bij stemadvies
De Autoriteit Persoonsgegevens testte vier grote chatbots - ChatGPT, Gemini, Mistral en Grok - tegen traditionele stemhulpen zoals Kieskompas en StemWijzer [1]. Het resultaat was alarmerend. Bij één chatbot kwam in meer dan 80 procent van de gevallen PVV of GroenLinks-PvdA bovenaan [1][4]. Partijen als D66, SP, VVD en Partij voor de Dieren verschenen zelden als eerste keuze [1][4]. BBB, CDA, SGP en DENK kwamen bijna nooit naar voren, zelfs niet wanneer gebruikers standpunten invoerden die precies overeenkwamen met deze partijen [1][4]. Dit gebeurde systematisch, ongeacht wat kiezers intypten.
Democratie onder druk door foute stemadviezen
“Chatbots lijken slimme hulpjes, maar als stemhulp slaan ze stelselmatig de plank mis”, waarschuwt AP-vicevoorzitter Monique Verdier [1][4]. “Hierdoor krijgen kiezers mogelijk - zonder het te weten - het advies om op een partij te stemmen die niet het beste bij hun voorkeuren past. Dat raakt direct een hoeksteen van de democratie: de integriteit van vrije en eerlijke verkiezingen” [1][4]. De chatbots baseren hun adviezen op niet-verifieerbare trainingsdata en internetinformatie die fout of verouderd kan zijn [1][4]. Hierdoor ontstaat een vertekend beeld van het Nederlandse politieke landschap.
Toezichthouder roept op tot actie
De AP waarschuwt kiezers om geen AI-chatbots te gebruiken voor stemadvies bij de verkiezingen van 29 oktober [1][2][3]. De toezichthouder roept chatbotaanbieders zoals OpenAI, Google en Anthropic op om maatregelen te nemen die voorkomen dat hun systemen voor stemadvies worden gebruikt [2]. Onderzoekers van Tilburg University werken aan een alternatief: een gecontroleerde chatbot die wél betrouwbare informatie geeft [2]. “Let wel, het gaat om een informatieve chatbot, deze geeft geen advies maar moet je zien als kennisbank”, benadrukt onderzoeker Kamoen [2]. Hun systeem gebruikt door mensen geschreven en geverifieerde antwoorden in plaats van AI-gegenereerde teksten.