Raad van State hakt knoop door over vervolging politici maar ziet problemen
Den Haag, maandag, 22 december 2025.
De politiek verliest straks de macht om te beslissen of ministers en Kamerleden vervolgd worden voor ambtsdelicten. De procureur-generaal neemt die rol over. De Raad van State steunt dit plan, maar waarschuwt dat berechting in drie instanties veel te lang duurt voor het vertrouwen in de rechtsstaat.
Grondwet krijgt facelift, maar overgangsperiode blijft problematisch
De regering wil artikel 119 van de Grondwet aanpassen zodat de procureur-generaal bij de Hoge Raad voortaan bepaalt of een minister of Kamerlid vervolgd wordt [1]. Nu beslissen de regering of de Tweede Kamer daarover, wat voor politieke verwikkelingen zorgt [1]. Ook hoeft berechting straks niet meer uitsluitend door de Hoge Raad te gebeuren - gewone rechtbanken en gerechtshoven kunnen het ook [1]. Maar de Raad van State vindt het een slecht idee om alvast een tussenwet te maken die praktische problemen oplost voordat de Grondwet aangepast is [1]. Deze Herzieningswet schept volgens de adviseurs meer verwarring dan helderheid.
Te lange procedures schaden vertrouwen in rechtsstaat
Berechting in drie instanties - rechtbank, gerechtshof én Hoge Raad - kost veel te veel tijd [1][2]. Dat is problematisch voor het parlementaire stelsel en het vertrouwen in de rechtsstaat, waarschuwt de Raad van State [1][2]. Een verdenking mag niet te lang boven de markt blijven hangen [1][2]. Denk aan een minister die maandenlang onder verdenking staat terwijl procedures zich voortsleepan - dat ondermijnt zijn functioneren en schaadt het vertrouwen van burgers. De adviseurs willen dat de regering deze nadelige gevolgen explicieter meeneemt in hun overwegingen [1]. Het gaat hier om een fundamentele afweging tussen zorgvuldige rechtspraak en snelle duidelijkheid.
Politieke invloed eruit, maar timing blijft lastig
De Raad van State steunt het plan om politieke invloed weg te nemen uit vervolgingsbeslissingen [1][2]. Een recent voorbeeld toont waarom dit belangrijk is: toen er aangifte werd gedaan tegen demissionair minister Moes, deed de procureur-generaal alleen oriënterend onderzoek en vond geen aanknopingspunten voor vervolging [3]. Onder het huidige systeem zou zoiets politiek gevoelig kunnen liggen. De advisering van 17 december werd vandaag, 22 december, gepubliceerd [1]. Nu moet de regering de adviezen bestuderen en mogelijk de wetsvoorstellen aanpassen voordat ze naar de Tweede Kamer gaan.