Nederland krijgt tegen 2050 een compleet ander landschap met 30 procent minder landbouwgrond.
Den Haag, donderdag, 16 oktober 2025.
Het Planbureau voor de Leefomgeving schetst een drastische omwenteling. Minimaal 100.000 hectare landbouwgrond verdwijnt voor natuur. Boeren moeten kiezen tussen hypermoderne technologie in megastallen of natuurvriendelijke landbouw. Zonder steun overleeft slechts een kwart van de huidige boerenbedrijven. De koeien in de wei worden verleden tijd.
Twee scenario’s: technologie versus natuurinclusief
Het PBL presenteert twee routes naar 2050 [1]. Het intensief-technologische scenario vraagt 150.000 hectare extra natuur en houdt koeien permanent op stal [1][2]. Denk aan megastallen met hightech klimaatbeheersing terwijl daaromheen grote natuurgebieden liggen. Het natuurinclusieve scenario is milder: 100.000 hectare nieuwe natuur maar wel 700.000 hectare geëxtensiveerde landbouw [1][2]. Hier grazen nog wel koeien buiten, maar op veel minder intensieve wijze. PBL-directeur Marko Hekkert legt uit: “Met beide scenario’s schetst het PBL de hoekpunten die de politieke keuzeruimte opspannen. Er kan voor een combinatie van beide scenario’s worden gekozen waarbij de politiek kan zoeken naar een middenweg” [1]. Het tempo van natuuruitbreiding moet drie tot vier keer sneller dan nu [2][5].
Dramatische gevolgen voor boerenbedrijven
De realiteit is hard voor boeren. In het technologische scenario overleeft zonder overheidssteun slechts 0.25 tot 0.3 van de huidige bedrijven [5]. Alleen de meest efficiënte en concurrerende ondernemingen kunnen de extra kosten voor technologie terugverdienen [5]. Dit leidt tot versnelde schaalvergroting waarbij veel familiebedrijven verdwijnen [5]. Voor specifieke groepen en regio’s kunnen de veranderingen pijnlijk zijn, waarschuwt het PBL [5]. Denk aan kleine melkveebedrijven in Friesland die moeten kiezen: investeren in dure staluitbreiding of stoppen. De overheid moet fors bijspringen met steunmaatregelen om deze transitie sociaal aanvaardbaar te maken [5].
Politieke impasse vraagt om staatscommissie
De politiek worstelt met dit complexe vraagstuk [4]. Het PBL stelt daarom een staatscommissie voor landbouw, natuur en leefomgeving voor [1][4][5]. Deze moet adviseren over een uitvoerbare en breed gedragen koers [5]. Zelfs in 2050 blijft het stikstofprobleem bestaan binnen een straal van 25 kilometer rond de meeste Nederlandse natuurgebieden [4]. Methaanemissies van veehouderij worden mogelijk belangrijker dan stikstof, wat verdere inkrimping van de veestapel vereist [4]. Nederland moet harde keuzes maken om de Vogel- en Habitatrichtlijn na te leven [3]. De tijd dringt: er zijn nog 25 jaar om deze ongekende transformatie te realiseren [3].