Nederland blokkeert F-35 onderdelen naar Israël na rechterlijke dwang

2025-11-14 binnenland

Den Haag, vrijdag, 14 november 2025.
Na jarenlange rechtszaken dwingt de Hoge Raad Nederland eindelijk tot actie. Het kabinet stopt zes maanden met F-35 leveringen aan Israël en moet beoordelen of deze onderdelen worden gebruikt voor oorlogsmisdaden in Gaza. Mensenrechtenorganisaties zoals Oxfam Novib vochten deze zaak uit omdat Nederlandse onderdelen mogelijk bijdragen aan schendingen van internationaal oorlogsrecht. De beslissing raakt Nederlands rol in de internationale F-35 toeleveringsketen en heeft diplomatieke gevolgen voor de relatie met Israël.

Zes maanden uitstel na rechterlijke dwang

Demissionair minister David van Weel van Buitenlandse Zaken heeft op 14 november 2025 de Tweede Kamer geïnformeerd dat Nederland de komende zes maanden geen F-35 onderdelen zal leveren aan Israël [1][2]. Deze beslissing volgt direct op een uitspraak van de Hoge Raad van 3 oktober 2025, waarbij werd bepaald dat Nederland de uit- en doorvoer van jachtvliegtuigonderdelen naar Israël opnieuw moest beoordelen [1][2]. Het kabinet moet nu binnen zes maanden beoordelen of de onderdelen worden gebruikt bij het schenden van het humanitair oorlogsrecht [2]. Nederland stopte al in februari 2024 met directe leveringen na een uitspraak van het gerechtshof in Den Haag, maar ging vervolgens in beroep [2].

Staakt-het-vuren te kort voor nieuw oordeel

Het kabinet vindt het op 10 oktober 2025 ingegane staakt-het-vuren in Gaza te kort geleden om nu al een definitief oordeel te kunnen vellen over het hervatten van F-35 leveringen [2]. Minister Van Weel schrijft in zijn brief aan de Kamer dat het staakt-het-vuren fragiel is, maar voorlopig standhoudt [8]. Mensenrechtenorganisaties zoals Oxfam Novib hadden een zaak aangespannen tegen de Staat om te voorkomen dat Israël onderdelen van de vliegtuigen via Nederland zou krijgen [2]. PAX-directeur Rolien Sasse stelt dat F-35 gevechtsvliegtuigen door Israël op grote schaal zijn ingezet boven Gaza, met catastrofale gevolgen voor burgers [7].

Gevolgen voor Nederlandse defensie-industrie

Deze beslissing raakt Nederland direct in zijn rol binnen de internationale F-35 toeleveringsketen [GPT]. Nederland is een belangrijke producent van onderdelen voor het Joint Strike Fighter-programma en de blokkade kan diplomatieke spanningen opleveren met zowel Israël als andere NAVO-partners [GPT]. Advocaat Liesbeth Zegveld noemt het schandalig dat er überhaupt een rechtszaak aan te pas moest komen om de regering ertoe te bewegen de exportregels te respecteren die bedoeld zijn om burgers te beschermen [7]. Het definitieve besluit over hervatting van de leveringen moet uiterlijk in mei 2026 worden genomen [1][2].

Bronnen

F-35 onderdelen Israël export