De man die het 'geheim van het leven' ontraadselde is op 97-jarige leeftijd overleden

2025-11-07 buitenland

New York, vrijdag, 7 november 2025.
James Watson, de Amerikaanse bioloog die in 1953 samen met Francis Crick de dubbele helix van DNA ontdekte, overleed op 6 november 2025. Deze doorbraak maakte moderne genetica mogelijk en legde de basis voor biotechnologie. Watson won de Nobelprijs in 1962, maar zijn reputatie werd later beschadigd door controversiële uitspraken over ras en intelligentie. Hij verkocht zijn Nobelprijsmedaille in 2014 voor 4,8 miljoen dollar, omdat hij zich verstoten voelde door de wetenschappelijke gemeenschap. De ontdekking van DNA’s structuur geldt als een van de belangrijkste wetenschappelijke doorbraken van de 20e eeuw.

Een ontdekking die alles veranderde

Watson en Crick maakten hun doorbraak in februari 1953 toen ze aankondigden dat ze ‘het geheim van het leven’ hadden ontdekt [1][2]. Hun ontdekking van de dubbele helix-structuur van DNA gebeurde in een race tegen tijd met andere wetenschappers van King’s College London [3]. ‘Toen we het antwoord zagen moesten we onszelf knijpen’, zei Watson later [4]. ‘We realiseerden ons dat het waarschijnlijk waar was omdat het zo mooi was’ [4]. De doorbraak kwam mede dankzij het beroemde röntgenfoto ‘Photo 51’ van Rosalind Franklin, wier bijdrage destijds niet volledig werd erkend [5][6]. Watson, Crick en Maurice Wilkins ontvingen in 1962 de Nobelprijs voor Geneeskunde voor hun werk [7]. Franklin, die in 1958 op 37-jarige leeftijd overleed aan eierstokkanker, kon de prijs niet delen [8].

Van held tot paria

Watsons wetenschappelijke prestaties werden overschaduwd door controversiële uitspraken over ras en intelligentie. In 2007 beweerde hij dat Afrikanen ‘minder intelligent’ waren dan Europeanen, wat leidde tot zijn gedwongen pensionering van het Cold Spring Harbor Laboratory [9]. Hij herhaalde vergelijkbare opmerkingen in een documentaire uit 2019 [10]. Watson maakte ook seksistische uitspraken en suggereerde dat vrouwen het recht zouden moeten hebben om te aborteren als tests zouden aantonen dat hun ongeboren kind homoseksueel zou zijn [11]. Deze controverses leidden ertoe dat hij zich ‘verstoten voelde door de wetenschappelijke gemeenschap’ [12].

Een complexe erfenis

In 2014 veilde Watson als eerste levende Nobelprijswinnaar zijn gouden medaille voor 4,8 miljoen dollar omdat hij zich uitgesloten voelde [13][14]. Een Russische miljardair kocht de medaille en gaf deze prompt terug aan Watson [15]. Ondanks de controverses blijft Watsons wetenschappelijke bijdrage monumentaal. Zijn ontdekking maakte de Human Genome Project mogelijk, dat in 2003 werd voltooid [16]. Watson leidde dit project aanvankelijk maar trad terug vanwege meningsverschillen over patenten op DNA-sequenties [17]. Zijn erfenis illustreert hoe wetenschappelijke genialiteit en persoonlijke tekortkomingen kunnen botsen, waardoor een complexe nalatenschap ontstaat die zowel de moderne genetica vormde als ethische vragen oproept over wetenschappelijke verantwoordelijkheid.

Bronnen

DNA-onderzoek Nobelprijs